Nhà máy thủy điện Thác Bà, tỉnh Yên Bái được khởi công xây dựng năm 1964 nhưng sau đó đã bị gián đoạn do chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ. Đến năm 1968 tiếp tục thi công và năm 1970 mở hội lấp sông, nắn dòng sông Chảy qua các cửa tràn nhà máy. Để xây dựng nhà máy, tỉnh Yên bái phải chuyển dân cư mở một vùng đất cổ rộng lớn thuộc huyện Yên Bình và hạ huyện Lục Yên nằm bên sông Chảy phì nhiêu, mầu mỡ, có nền văn hóa truyền thống, mỗi gia đình gắn bó với từng tấc đất là nơi chôn rau, là nơi an nghỉ ngàn thu của tổ tiên, những vườn cây, khe suối, rặng tre...Tổng số xã di dời là 54 xã với gần 9.000 hộ và nhiều diện tích luá, hoa màu…Sáng ngày 5/10/1971 nhà máy thủy điện Thác Bà chính thức đi vào hoạt động với tổ máy số 1, trở thành công trình thủy điện đầu tiên của Miền Bắc nước ta. Dòng điện đầu tiên bắt đầu bừng sáng khắp công trường, hàng vạn người đổ về Thác Bà chứng kiến giờ phút thiêng liêng của dân tộc, cờ, hoa đỏ rực công trường cùng với niềm vui chiến thắng trên từng khuôn mặt.
Dự kiến khánh thành toàn bộ nhà máy thủy điện Thác Bà vào cuối năm 1972 nhưng đế quốc Mỹ không chịu để yên, sự phá hoại của chúng ngày càng ác liệt. Tuy nhiên với lòng quyết tâm và tinh thần lao động dũng cảm của công nhân viên nhà máy, công trình thủy điện Thác Bà nhanh chóng khôi phục. Sau hiệp định Pari, được sự giúp đỡ của Liên Xô, các lực lượng thi công đã khắc phục hậu quả chiến tranh, tiếp tục xây lắp hoàn thành công trình thủy điện vào cuối năm 1975. Trải qua chiến tranh lũ lụt, nhà máy thủy điện Thác Bà không ngừng vươn lên vững vàng, hiên ngang. Hiện nhà máy cao 9 tầng, có 6 tầng chìm sâu dưới lòng hồ, có một đập chính và 19 đập phụ với diện tích hàng cây số vuông, có 3 tổ máy vận hành phát điện, đem lại cho đất nước sản lượng điện bình quân 390 triệu kwh/năm, cao nhất đạt 450kwh/năm. Từ năm 1982 theo sự chấp thuật của các chuyên gia chế tạo máy, công suất của các tổ máy đã được nâng từ 108MW lên 120MW.
Ngày nay khi ghé thăm nhà máy Thủy Điện Thác Bà, bạn sẽ có cảm xúc về mầu xanh của núi rừng non nước Thác Bà, về thị trấn Thác Bà sầm uất đông vui đang vươn mình đổi mới. Bạn sẽ thấy nhà máy từng bước thay thế các thiết bị cũ lạc hậu bằng các thiết bị mới hiện đại.
Bạn cũng đừng quên đặt vòng hoa và thắp nén hương tưởng niệm bên tượng đài và nghĩa trang những người đã góp công xây dựng, chiến đấu hy sinh cho dòng điện Thác Bà mãi mãi thắp sáng hôm nay và cho muôn đời sau.
